Negenversnellingsbak van ZF belooft 16 % zuiniger rijden

De versnellingsbak is zeer compact en ZF claimt tot 16 % brandstofbesparing in vergelijking met een gangbaar exemplaar met zes trappen. Die winst haalt men bij de auto die de primeur heeft: de Land Rover Evoque.

De negenversnellingsbak, die de naam 9HP draagt, biedt automobielfabrikanten hulp in de strijd om de koolstofdioxide-uitstoot van hun modellengamma fors terug te dringen. De komende jaren legt bijvoorbeeld Europa de lat steeds hoger: in 2015 geldt een gefaseerd in te voeren gemiddelde uitstoot van 130 g/km als plafond en later (2020) zelfs 95 g/km. Dat verklaart waarom met name merken met veel grote auto’s, bijvoorbeeld BMW en Land Rover, doortastende maatregelen nemen. Hulp van toeleveranciers, zoals nu van versnellingsbakkenfabrikant ZF, is daarom zeer welkom.

Er komen twee basisvarianten van de 9HP: voor motoren tot 280 Nm of tot 480 Nm koppel. ZF-woordvoerder Robert Buchmeier stelt dat de 9HP een modulair concept is. ‘Dat maakt hem geschikt voor veel verschillende voertuigen met dwarsgeplaatste motor, ook als ze vierwielaandrijving hebben. De bak is zelfs met een eenvoudige ingreep geschikt te maken voor hybrides.’ In dat laatste geval wordt de koppelomvormer vervangen door een elektromotor voor parallel hybride aandrijving. De auto kan daarmee hybride én helemaal elektrisch rijden.

Bij ZF in Friedrichshafen wil men weinig kwijt over toepassing in andere modellen dan de Evoque, maar Buchmeier meldt wel: ‘We hebben onder andere ook een prototype van de bestaande Mini met de 9HP gebouwd om te laten zien hoe compact de versnellingsbak is. Hij past dus ook in veel kleinere auto’s dan de Land Rover. Deze transmissie mikt op maximale efficiency in de kleinst mogelijke ruimte.’

Om die compactheid mogelijk te maken, past ZF een niet eerder vertoonde combinatie van versnellingsbaktechnieken toe: delen van het mechanisme worden letterlijk in elkaar geschoven. Het resultaat is een samengeperste concentratie van tandwielen, planetaire systemen en zes schakelelementen: twee lamellenkoppelingen, twee lamellenremmen en twee klauwenkoppelingen. Dat laatste is volgens ZF trouwens ook een primeur in de autowereld.

‘De negen versnellingen waren geen doel op zich’, zegt Buchmeier. ‘Het ging om het bereiken van een enorm grote spreiding (9,81, red.) tussen de laagste en hoogste versnelling. Dat betekent extra pit bij het optrekken en toch met lage toeren kunnen cruisen. Comfortabel en zuiniger. Toch heeft het geheel met het schakelmanagement en de hydraulische bediening een inbouwbreedte van slechts 37 cm. In de Land Rover is hij zo’n 7,5 kg lichter dan hun huidige zesversnellingsautomaat.
’